Կանաչ-կարմիր կիրակի. ուսումնական նախագիծ
Կրթական ցանցի փոխանակման զատկական արդյունքների ամփոփում Աշտարակի ջրաղացում
Օրը՝ 25.04.19
Մեկնումը՝ 11։00 քայլքով դեպի Մայր դպրոցի երթուղայինների կայանատեղի
Վերադարձ՝ 13:30
Ժամը՝ 12։00 Հանդիպում Աշտարակի ջրաղացում։
Մասնակիցներ՝ Արևելյան դպրոցի 5-6 տարեկաններ, Քոլեջի 5-6 տարեկաններ
Ծես Աշտարակի ջրաղացում Աշտարակի «Արևիկ» և Սասունիկի «Արմինե Կարապետիի» մանկապարտեզների սաների հետ։
Նպատակը`
Կրթական ցանցի զատկական արդյունքների ամփոփում, զատկական պարերգերի միջոցով հեղինակային կրթական ծրագրերի տարածում։
Սուրբ Հարության տոն. Զատիկ
Հայոց տոների շարքում Զատիկը բնության զարթոնքը խորհրդանշող ամենամեծ ու ամենասպասված տոնն է, որը եկեղեցական օրացույցով կատարվում է գարնան գիշերահավասարից և լուսնի լրումից հետո եկող առաջին կիրակին:
Զատկական ձուն «օրինակն է բոլոր աշխարհի, և ինչպես որ իմաստուններն ասում են` դրսի կեղևն նմանում է երկնքին, մզղաձևը` օդին և սպիտակուցը` ջրին, դեղինն էլ երկիրն է, այսինքն` մեջը» (Թորգոմ վարդապետ): Գրիգոր Տաթևացին էլ նման միտք է արտահայտել ձուն կարմիր ներկելու մասին. «Միայն Զատիկին ենք ձուն կարմիր ներկում, որովհետև ձուն օրինակ է աշխարհի, և, ինչպես իմաստուններն են ասում` դրսի կեղևը նման է երկնքին, թաղանթը` օդին, սպիտակուցը` ջրին, դեղնուցն էլ երկիրն է: Իսկ կարմիր գույնը խորհրդանշում է, որ աշխարհը գնվեց Քրիստոսի Արյամբ: Եվ մենք, կարմիր ձուն մեր ձեռքերի մեջ առնելով, հռչակում ենք մեր փրկությունը»: Ուշագրավ է, որ ձուն համարվում է կենաց ծառի, կյանքի խորհրդանիշ: Ստ. Մալխասյանցը նշում է, որ«ծառ» նշանակում է նաև «ձվի սուր ծայրերը»: Այս բացատրությունը, որ ցույց է տալիս ձվի և կենաց ծառի գաղափարական առնչությունները, վկայում է, որ զատկական ձուն իր մեջ պարունակում է կյանքի հավերժության խորհուրդը:
Կանաչ-կարմիր կիրակին կամ Կրկնազատիկը բուն Զատիկին հաջորդող կիրակին է: Դրան հաջորդում են Կանաչ, ապա Կարմիր կիրակիները, որոնք կապվում են բնության զարթոնքի, բուսականության, կյանքի պտղաբերման հետ: Այդ օրերին մարդիկ ընտանիքներով, խմբերով այցելել են մոտակա ուխտավայրերը, մատաղ են արել, պարեր, ձիարշավ, մրցություններ, հրաձգություն կազմակերպել, լարախաղացների խաղին հետևել: Ղզլարի հայերը Կանաչ կիրակի ձվերը ներկում էին կանաչ գույնով:
Զատիկ. Ձվախաղեր, խաղեր
Զատկի տոնին բնորոշ են ձվախաղերը: Այդ օրվան հատկապես սպասել են երեխաներն ու երիտասարդները, ովքեր Զատկին նախորդող կիրակի՝ Ծառզարդարի տոնին, կարկաչա ածելով, երգելով տնետուն են շրջել և Զատկի տոնին խաղալու համար ձվեր հավաքել: Զատկին տներում, բակերում ինքնաբերաբար կազմակերպվող ձվախաղերից ամենատարածվածն ու խորհրդանշականը ձու կռվեցնելն է եղել՝ ծայրերը (քթերը) միմյանց խփելու եղանակով: Տարածված են եղել նաև ձվով բախտագուշակություն անելու, պտտեցնելով քթի վրա երկար պահելու, սեղմելով ձվի ամրությունը փորձելու, ձուն դիպուկ գլորելու խաղերը:
Ծիսական երգեր և պարեր
- Եկեք ծեծենք,
- Կարկաչա, կարկաչա
- Զարկ, բոլոճիկ
- Ծառ ծաղկեցավ
- Խնկի ծառ
- Գնացեք, տեսեք
- Ճոր պար
Խաղեր
- Բակային-զատկական խաղերի շարք
- Աքլորակռիվ. գոմշակռիվ:
- Քարկտիկ
- Զատկական ասույթներ, շուտասելուկներ, հանելուկներ
- Զատկական ձվախաղեր
Անհրաժեշտ պարագաներ՝
Բրդուճներ, ջուր, թաց և չոր անձեռոցիկ, աղբ հավաքելու համար տոպրակ և ձեռնոց։